Menu
4 feb 2022
Ongezonde voeding zorgt jaarlijks tot 12.900 doden en 6 miljard euro aan zorguitgaven. Wat iemand eet hangt onder andere af van de kennis die iemand heeft om gezonde producten te kopen. Het RIVM stelt dat kennis gemakkelijk te verhogen is. Het laat een sterk relatie zien met gezond eetgedrag en heeft een groot preventief effect (1). In de zorg verbeteren we de kennis over gezond eten met leefstijlinterventies. Een kleine interventie kan al een grote impact hebben. Hoe begin je in jouw praktijk over leefstijl? Drie voorbeelden.
Het leefstijlroer heeft één arm voor elk van de zes hoofdgebieden van leefstijl (beweging, voeding, slaap, verbinding, middelengebruik, ontspanning). Huisarts Karel Bos overhandigt aan het einde van elk consult alle patiënten het leefstijlroer en vraagt of ze zijn bereid om op één gebied te werken. Terwijl patiënten kiezen, voert Bos aantekeningen in het systeem in, zodat een eenvoudige verandering van levensstijl met beperkte extra tijd wordt doorgevoerd.
En hij heeft een algehele verbetering gezien in de gezondheid van zijn patiënt, wat heeft geleid tot een grotere efficiëntie in zijn praktijk. Om deze efficiëntie te vergroten, kiest je voor alle items op het roer eenvoudige eerste stappen om aan patiënten te presenteren. Omdat patiënten hun aandachtsgebied selecteren, voelen ze zich verantwoordelijk voor het doorvoeren van veranderingen.
De mensen met diabetes die graag iets aan hun voeding veranderen kan je de DiabetesSpel-flyer geven, met instructies voor het downloaden van het spel. Beter nog, je kan ze een zv-code geven, zodat mensen meteen aan de slag gaan. Het DiabetesSpel is een motiverend en laagdrempelige start voor alle mensen met diabetes. Wil jouw patiënt aan iets anders werken, dan zijn andere apps passender, zoals de Insight Timer, voor patiënten die op zoek zijn naar manieren om te ontspannen en Stopstone voor jongeren die willen stoppen met roken. Lees meer over de implementatie van leefstijlgeneeskunde in de praktijk van dr. Bos in het opiniestuk van lifestyle4health. (2)
Een andere benadering is die van huisarts Hans Peter Jung die aan patiënten in zijn praktijk vraagt: “Hoe gaat het nu echt met u?” “Vroeger durfde ik dat niet te vragen”, vertelt hij in de podcast over “Een gezondheidszorg waarin gezondheid centraal staat.” (3) Hij was bang dat hij hierdoor in tijdnood zou komen, maar na ongeveer 2 minuten laten de meeste patiënten een natuurlijke stilte vallen. 40 tot 75% van de klachten die de huisarts ziet is leefstijlgerelateerd. Deze 2 minuten geven de arts in korte tijd veel waardevolle informatie en een goed inzicht in hoe het met de patiënt gaat. De uitdagingen of zorgen die de patiënt deelt zijn een goede start voor veranderingen leefstijl. Vervolgens zou de arts kunnen vragen: “Wat zou je helpen om van de klacht af te komen?” Afhankelijk van het antwoord geef je vervolgens richting aan het therapievoorstel.
Een nog snellere aanpak is de kans gedreven aanpak, die slechts 30 seconden duurt. Deze methode komt uit onderzoek onder patiënten met obesitas in de eerste lijn. Uit dit onderzoek bleek dat mensen beter reageren op een ‘ondersteunende aanpak’ dan een ‘advies aanpak’. Het enige wat je met deze aanpak hoeft te doen, is je voorstel presenteren. Als je bijvoorbeeld dieetveranderingen wilt introduceren bij een persoon met diabetes, zou je kunnen zeggen:
“Het is belangrijk om je voeding aan te passen om complicaties bij diabetes te voorkomen en om te zorgen dat je je fitter voelt.” De ondersteunende aanpak is nog effectiever:
” Wist je dat je het beste iets aan je diabetes kunt doen door met voeding aan de slag te gaan? Ik kan je nu het DiabetesSpel geven als je dat wilt.” Jij kan dan vervolgen met: ” Ik weet dat het moeilijk kan zijn om je voeding aan te passen, dus ik zou graag zien dat je over een maand terugkomt, om te zien hoe het met je gaat en de resultaten van het DiabetesSpel te bespreken.”
Hoewel het als een kleine verandering voelt, bleek uit het eerder genoemde onderzoek dat bij de ondersteunende aanpak 40% van de mensen de interventie opvolgde in vergelijking tot 8% van de mensen in de advies aanpak.(4)
Vele handen maken licht werk. Alleen al het gesprek over leefstijl aangaan leidt tot een vermindering van de jaarlijkste zorgkosten die gepaard gaan met leefstijl: Kleine verandering, grote impact!
Factsheet Impactvolle Determinanten: Ongezonde voeding; Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu,2021
Podcast 007 “Een gezondheidszorg waarin gezondheid centraal staat.” lifestyle4health
Retat, L., Pimpin, L., Webber, L., Jaccard, A., Lewis, A., Tearne, S., Hood, K., Christian-Brown, A., Adab, P., Begh, R., Jolly, K., Daley, A., Farley, A., Lycett, D., Nickless, A., Yu, L. M., Jebb, S., & Aveyard, P. (2019). Screening and brief intervention for obesity in primary care: cost-effectiveness analysis in the BWeL trial. International journal of obesity (2005), 43(10), 2066–2075. https://doi.org/10.1038/s41366-018-0295-7
